Utilização de remifentanil em antas-brasileiras (Tapirus terrestris) submetidas à anestesia geral
DOI:
https://doi.org/10.31533/Palavras-chave:
Anestesia geral, animais silvestres, opioides, remifentanilResumo
A anta-brasileira (Tapirus terrestris) é um mamífero terrestre que se encontra em centros de reabilitação por todo o Brasil, sendo frequentemente submetida à anestesia para a realização de procedimentos cirúrgicos. O presente relato aborda a utilização de remifentanil em infusão contínua em duas antas submetidas a anestesia geral para procedimentos cirúrgicos distintos. Ambas receberam detomidina como sedativo, em doses entre 20 e 60 mcg/kg, associada a butorfanol ou cetamina. Como agente indutor anestésico, utilizou-se cetamina, de maneira isolada ou combinada a midazolam e propofol. Para a manutenção anestésica foi utilizado isoflurano, associado a infusões contínuas de remifentanil, lidocaína, cetamina e detomidina. O remifentanil (1 e 2 mcg/kg/h), proporcionou melhora na profundidade anestésica, embora com necessidade de resgate analgésico pós-operatório. Hipotensão e bradicardia discretos foram observados após o início da infusão de remifentanil, variando de forma mais significativa no segundo caso, possivelmente influenciadas por anemia, sangramento transoperatório e infusão concomitante de alfa-2 agonistas. A recuperação anestésica foi rápida em ambos os casos, sem comprometimento cardiorrespiratório. Estudos adicionais são necessários para avaliar o potencial analgésico e o impacto do remifentanil na redução da concentração alveolar mínima (CAM) do isoflurano e sua aplicação em antas.
Referências
Aidar, E. S. A., Nunes, N., Diniz, R. R. F., Silva, M. P. B., Nascimento, N. A., Souza, P. G. A., Scofield, A., Gonçalves, T. S., Barros, F. N. L., Mendonça, C. C., Junior, J. J. P., Ferreira, J. L., & Gering, A. P. (2023). Effects of denomidine and dexmedetomidine on physiological parameters and anesthesic recovery in Tapirus terrestris anesthetized with ketamine, glyceryl guaiacol ether, and midazolam. Journal of Wildlife Diseases, 59(4), 601–609. https://doi.org/10.7589/JWD-D-22-00136.
Benmansour, P., Billinsky, J., Duke-Novakovski, T., & Alcorn, J. (2016). Blood concentrations of remifentanil during and after infusion in horses anesthetized with isoflurane and dexmedetomidine. Research in Veterinary Science, 107, 202–206. https://doi.org/10.1016/j.rvsc.2016.06.008.
Cordeiro, J. L. P., Fragoso, J. M. V, Crawshaw, D., & Oliveira, L. F. B. (2016). Lowland tapir distribution and habitat loss in South America. PeerJ, 4, e2456. https://doi.org/10.7717/peerj.2456. eCollection 2016.
Cortopassi, S. R. G., Fantoni, D. T., & Bernardi, M. M. (2022). Anestésicos locais. In H. S. Spinosa, S. L. Górniak, & M. M. Bernardi (Eds.), Farmacologia aplicada à medicina veterinária (pp. 221–228). Koogan Guanabara.
Costa, A. L. M., Appolonio, E. V. P., Mattos, L. H. L., Rosa, G. S., Reis, L. S., Silva, B. M., Vasconcellos, M., Teixeira, R. H. F., & Alves, A. L. G. (2022). Surgical management of upward fixation of the patella via medial patellar ligament desmotomy in a lowland tapir (tapirus terrestris). Journal of Zoo and Wildlife Medicine, 53(1), 222–227. https://doi.org/10.1638/2021-0041.
Dar, S. H., Jayaprakash, R., George, R. S., Nissar, S., Shafiuzamma, M., & Kannan, T. A. (2019). Anestetički učinak propofola ili etomidata u starijih pasa uz premedikaciju butorfanolom i diazepamom. Veterinarski Arhiv, 89(6), 831–838.
Dmitrović, P., Vanaga, J., Dupont, J., Franck, T., Gougnard, A., Detilleux, J., Kovalcuka, L., Salciccia, A., Serteyn, D., & Sandersen, C. (2021). Effect of fentanyl infusion on heart rate variability and anaesthetic requirements in isoflurane-anaesthetized horses. Animals, 11(10), 2922. https://doi.org/10.3390/ani11102922.
Fantoni, D. T. (2012). Tratamento da dor na clínica de pequenos animais. Elsevier Brasil.
Fantoni, D. T., & Mastrocinque, S. (2005). Analgesia preventiva. In P. E. Otero (Ed.), Dor: Avaliação e tratamento em pequenos animais (pp. 76–80). Interbook.
Foerster, S. H., Bailey, J. E., Aguilar, R., Loria, D. L., & Foerster, C. R. (2000). Butorphanol/xylazine/ketamine immobilization of free-ranging Baird’s tapirs in Costa Rica. Journal of Wildlife Diseases, 36(2), 335–341. https://doi.org/10.7589/0090-3558-36.2.335.
Garcia, M. J., Medici, E. P., Naranjo, E. J., Novarino, W., & Leonardo, R. S. (2012). Distribution, habitat and adaptability of the genus Tapirus. Integrative Zoology, 7(4), 346–355. https://doi.org/10.1111/j.1749-4877.2012.00317.x.
Grimm, K. A., Lamont, L. A., Tranquilli, W. J., Greene, S. A., & Robertson, S. A. (2015). Veterinary anesthesia and analgesia. John Wiley & Sons.
Hernandez, S. M., Bailey, J., & Padilla, L. R. (2014). Tapirs. Zoo Animal and Wildlife Immobilization and Anesthesia, 729–739. https://doi.org/10.1002/9781118792919.ch53.
Hubbell, J. A. E., Aarnes, T. K., Bednarski, R. M., Lerche, P., & Muir, W. W. (2011). Effect of 50% and maximal inspired oxygen concentrations on respiratory variables in isoflurane-anesthetized horses. BMC Veterinary Research, 7, 1–11. https://doi.org/10.1186/1746-6148-7-23.
Lambeth, R. R., Dart, A. J., Vogelnest, L., Dart, C. M., & Hodgson, D. R. (1998). Surgical management of an abdominal abscess in a Malayan tapir. Australian Veterinary Journal, 76(10), 664–666. https://doi.org/10.1111/j.1751-0813.1998.tb12278.x.
Lamuraglia, R., Kirkby, P., & Funcia, J. P. (2015). Cardiopulmonary effects and recovery quality of remifentanil-isoflurane anesthesia in horses. Journal of Equine Veterinary Science, 35(4), 271–276. https://doi.org/10.1016/j.jevs.2015.01.011.
Magdesian, K. G., Fielding, C. L., Rhodes, D. M., & Ruby, R. E. (2006). Changes in central venous pressure and blood lactate concentration in response to acute blood loss in horses. Journal of the American Veterinary Medical Association, 229(9), 1458–1462. https://doi.org/10.2460/javma.229.9.1458.
Mangini, P. R. (2014). Perissodactyla – Tapiridae (Antas). In Z. S. Cubas, J. C. R. Silva, & J. L. Catão-Dias (Eds.), Tratado de animais selvagens: Medicina veterinária (2nd ed., pp. 1120–1150). Editora GEN/Roca.
Mangini, P. R., Medici, E. P., & Fernandes-Santos, R. C. (2012). Tapir health and conservation medicine. Integrative Zoology, 7(4), 331–345. https://doi.org/10.1111/j.1749-4877.2012.00323.x.
Moyano, S. R., & Giannini, N. P. (2017). Comparative cranial ontogeny of Tapirus (Mammalia: Perissodactyla: Tapiridae). Journal of Anatomy, 231(5), 665–682. https://doi.org/10.1111/joa.12666.
Muir, W. W., & Hubbell, J. A. E. (2001). Manual de anestesia veterinária. Artmed Editora.
Nunes, M. H. V, Neves, E. C., Carmo, E. C. O., Araújo, D. S. D., Messias, C. T., & Wagatsuma, J. T. (2022). Dexmedetomidine for Chemical Restraint of a Brazilian Tapir (Tapirus terrestris). Acta Scientiae Veterinairae, 50.
Otsuka, T., Araki, M., Mita, H., Kambayashi, Y., Yoshihara, E., & Ohta, M. (2023). Total intravenous anesthesia with or without remifentanil in horses. Veterinary Anaesthesia and Analgesia, 50(6), 35–41. https://doi.org/10.1016/j.vaa.2023.09.061.
Pollock, C. G., & Ramsay, E. C. (2003). Serial immobilization of a Brazilian tapir (Tapirus terrestrus) with oral detomidine and oral carfentanil. Journal of Zoo and Wildlife Medicine, 34(4), 408–410. https://doi.org/10.1638/01-061.
Quse, V., & Santos, R. C. F. (2014). Tapir Veterinary Manual. In Tapir Specialist Group (Issue 2nd Edition).
Schmidt, A., Möstl, E., Wehnert, C., Aurich, J., Müller, J., & Aurich, C. (2010). Cortisol release and heart rate variability in horses during road transport. Hormones and Behavior, 57(2), 209–215. https://doi.org/10.1016/j.yhbeh.2009.11.003.
Skarda, R. T., Muir, W. W., & Hubbell, J. A. E. (2009). Local anesthetic drugs and techniques. Equine Anesthesia, 1(1), 210–242. https://doi.org/10.1111/eve.13235.
Steffey, E. P., Eisele, J. H., & Baggot, J. D. (2003). Interactions of morphine and isoflurane in horses. American journal of veterinary research, 64(2), 166-175. Doi https://doi.org/10.2460/ajvr.2003.64.166
Thoisy, B., Silva, A. G., Ruiz-García, M., Tapia, A., Ramirez, O., Arana, M., Quse, V., Paz-Y-Mĩo, C., Tobler, M., Pedraza, C., & Lavergne, A. (2010). Population history, phylogeography, and conservation genetics of the last Neotropical mega-herbivore, the lowland tapir (Tapirus terrestris). BMC Evolutionary Biology, 10(1), 1–16. https://doi.org/10.1186/1471-2148-10-278.
Thomasy, S. M., Steffey, E. P., Mama, K. R., Solano, A., & Stanley, S. D. (2006). The effects of i.v. fentanyl administration on the minimum alveolar concentration of isoflurane in horses. British Journal of Anaesthesia, 97(2), 232–237. https://doi.org/10.1093/bja/ael116.
Tranquilli, W. J., Thurmon, J. C., & Grimm, K. A. (2013). Lumb and Jones’ veterinary anesthesia and analgesia. John Wiley & Sons.

Downloads
Publicado
Edição
Seção
Licença
Copyright (c) 2025 Bruna Maria Sarri, Paula Cristina Guimarães, Victória Gabriela das Neves, Yasmin Naiadini Centeno Borges, Camila Alves Sobral, Carolina Akel Ferruccio, Larissa Caetano , João Flávio Panattoni Marins, Michele Andrade de Barros

Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Você tem o direito de:
Compartilhar — copiar e redistribuir o material em qualquer suporte ou formato
Adaptar — remixar, transformar, e criar a partir do material para qualquer fim, mesmo que comercial.
O licenciante não pode revogar estes direitos desde que você respeite os termos da licença. De acordo com os termos seguintes:
Atribuição
— Você deve dar o crédito apropriado, prover um link para a licença e indicar se mudanças foram feitas. Você deve fazê-lo em qualquer circunstância razoável, mas de nenhuma maneira que sugira que o licenciante apoia você ou o seu uso. Sem restrições adicionais
— Você não pode aplicar termos jurídicos ou medidas de caráter tecnológico que restrinjam legalmente outros de fazerem algo que a licença permita.